Esterka - autor obrazu Władysław Łuszczkiewicz.JPG Rozmiar 77 KB

Esterka Małach - słynąca z urody Żydówka, według kronikarza Jana Długosza ukochana (kochanka) króla Kazimierza Wielkiego. Według Długosza to właśnie we wpływie Esterki należy doszukiwać się tak dobrej polityki króla względem polskich Żydów. Esterka jest do dzisiaj uważana za najsłynniejszą polską królewską nałożnicą.

Tradycja wiąże z romansem króla z Esterką wiele miejscowości, m.in.: Bochotnicę, Czchów, Kazimierz Dolny, Niepołomice, Opoczno, Przedbórz, Radom, Rzeszów, Sandomierz, Skawinę, Stopnicę, Wiślicę a przede wszystkim wówczas podkrakowski, a dziś będący dzielnicą Krakowa Łobzów, gdzie znajduje się Pałac Królewski i gdzie jeszcze w XX wieku istniał Kopiec Esterki. W Rzeszowie do dziś istnieje kamienica zwana jej imieniem, gdzie rzekomo miała przez pewien czas mieszkać. Również na rynku Starego Miasta w Radomiu znajduje się barokowa kamienica nazywana Domem Esterki.

Ta piękna Żydówka, najważniejsza z kochanek Kazimierza Wielkiego, jest postacią historyczną, jakkolwiek narosło wokół jej osoby wiele legend. Pochodziła podobno z krakowskiego getta. Jak głosi tradycja, jej wpływowi na króla zawdzięczać mieli Żydzi polscy uzyskane w tym okresie prawa i przywileje, chociaż w opinii historyków wynikały one raczej z ogólnej koncepcji rozwoju gospodarczego kraju.
Esterka urodziła królowi córki, które pozostały przy religii matki.

- Kaziemierz Wielki u Esterki